Als trainer en oprichter van de Performance horsemanship Academy heb ik hier natuurlijk een mening over. En dat terwijl ik eigenlijk weinig problemen heb met veel “materialen” waarmee gereden of getraind wordt. Sporen, zelfs lange met wieltjes, een bit, zelfs de wat zwaardere, lange zweep, carrotstick etc. In principe maakt het mij echt weinig uit. Het gaat namelijk niet zo zeer om het tuig, maar om wat ermee gedaan wordt. Sporen kunnen een hoop kwaad doen, maar die doen dat niet uit zichzelf. Het is de ruiter die ze bedient. En ik kan mij een hoop situaties voor de geest halen waarin een spoor echt heel handig is. Hetzelfde geldt voor het bit. Als het goed ligt en past en de hand van de ruiter is zacht en te vertrouwen door het paard, doet zo’n bit geen kwaad. Sterker nog een zogenaamde shanks, biedt in de juiste handen een zeer fijne communicatie. Het geeft namelijk een signaal voor er daadwerkelijk iets in het bit gebeurd. Een wat zwaarder bit kan sommige paarden zekerheid bieden en meer houvast dan een watertrens of snaffle. Het is niet het bit, niet het spoor of de zweep zelf die iets doet. Het is de ruiter.
En ja, daar ligt dan ook meestal het probleem.
Ik ga er even vanuit dat we goed hebben leren rijden en onze sporen letterlijk hebben verdiend. Dat betekent dat benen geen dingen doen, die ze niet zouden moeten doen, op de geheel verkeerde momenten. Het is voor de meesten al een hele klus om een ontspannen, stil been te hebben onder gunstige omstandigheden, laat staan onder lastige omstandigheden. Kun je je benen nog niet goed stil houden, dan is het rijden met sporen niet echt aan te raden. Je geeft namelijk signalen die je niet wilt geven en los van het feit dat het voor je paard niet heel fijn is, stomp je hem af. Sporen mag je dus dragen als je ze verdiend hebt. En dat betekent dus dat je je benen ook onder lastige omstandigheden onder controle hebt. Hetzelfde geldt voor je handen, want als je met een bit rijdt, stop je een stuk ijzer in de mond van je paard. En dat is een van de meest gevoelige delen. Als je je handen niet onder controle hebt, is een bit wel een heel pijnlijke manier om dat aan je paard te vertellen. Mocht je denken dat dat wel meevalt met zo’n bit, klem er dan eens een tussen je beide handen en laat iemand anders er aan trekken. Je zult vrij snel tot de ontstellende conclusie komen dat een bit heftiger is dan je altijd hebt gedacht. En dan is een bit tussen je handen nog geen enkel vergelijk met een bit in je mond. Ben je echter eerlijk naar jezelf toe, dan moet je ook als betere ruiter toegeven, dat al die goede voornemens van stille handen en benen, regelrecht door het raam verdwijnen als jouw emoties, of de emoties van je paard oplopen. Je paard is banger, sneller, kan minder goed doen wat je wilt en we trekken aan het bit het paard de bocht om, of op de handrem etc. Ik heb in mijn archief ook echt wel foto’s van mijn superleuke eventing les, waar ik met volle teugen van heb genoten, maar dan kijk ik naar de foto’s en zie ik ook met enige regelmaat een opengesperde mond bij mijn paard omdat ik gewoon mijn hand niet onder controle had. En omdat ik weet waar ik op moet letten en omdat ik weet waarnaar te kijken, dan zie ik ook dat de pret bij mij een behoorlijk stuk groter was dan bij mijn paard. Ik durf te zeggen dat ik inmiddels mijn handen en benen behoorlijk onder controle heb, maar mijn emoties en de emoties van mijn paard heb ik niet altijd volledig onder controle en dus rijd ik steeds minder met bit. Alleen onder gecontroleerde omstandigheden waarin ik dressuurmatig met mijn paard train rijd ik nog met bit. Juist onder de omstandigheden waarin de meesten meer controle van hun paard zouden willen, laat ik mijn bit thuis. Áls zich dan een situatie voordoet waarbij ik aan die teugel wil trekken, er in ieder geval geen bit aan hangt en ik aan mijn bange paard ook nog eens een behoorlijke pijnprikkel geef.
Bit en spoor zijn dus afhankelijk van wat je er als ruiter mee doet. Heb je het bit voor een verfijnde communicatie? Prima daar kan ik mij zeker iets bij denken. Gebruik je een spoor voor een preciezere aanwijzing? Ook daar kan ik mij iets bij voorstellen. Heb je aan dat spoor een wieltje dan is de vraag gerechtvaardigd waarom. Is het een bepaalde stijl of outfit waar dat bijhoort? Ik heb daar echt geen waarde oordeel over.
Een sperriem vind ik echter een totaal ander verhaal. Wat mij betreft valt dat in de catagorie, slofteugels, bijzet etc. Dat is de catagorie beperkende middelen. Een slofteugel en ook een bijzetteugel zorgen voor een beperking in de beweging, zijn bij correcte training volstrekt overbodig en zorgen er ook nog eens voor dat als een paard iets niet kan wat daarmee gevraagd wordt, er compensatie in het lijf komt. Met alle gevolgen van dien. En wat doet een sperriem?
Voor deze gelegenheid zocht ik eens op google wat de algemene mening is waarvoor een sperriem dient. Ik lees: “het bit ligt stabieler in de mond” en “het ligt aan het paard of hij met of zonder sperriem prettiger vindt”.
Waarom zou een bit stabieler liggen met een sperriem vraag ik mij dan in alle eerlijkheid af. Stabiliteit van het bit zit in hoe het past en wat jij als ruiter met dat bit doet. Zonder dat je je dat realiseert trek je soms hard aan dat bit en doet het dus pijn. Om die pijn enigszins te ontwijken wil het paard de mond open”sperren”, maar dan zorgt de sperriem er dus voor dat dat niet kan. Het enige voordeel dat ik daarin zie, is dat je het paard dus meer pijn kunt doen in de mond, omdat je de enige ontwijking van de druk die hij nog heeft, namelijk het openen van de mond rigoureus voorkomt. In extrema ontneem je je paard de laatste vluchtweg uit die pijn af, waardoor hij alleen nog kan wegvluchten in zijn hoofd. Een vlucht in zijn hoofd is een shutdown; hij dissocieert. Je paard sluit zich af van de pijn in zijn lijf want er is toch geen ontkomen aan. Het klinkt wat cru en ik denk dat velen het zich niet zo realiseren, maar in feite zeg je dus: Ik wil in staat zijn om mijn paard meer pijn te doen in zijn mond en ik wil zeker niet dat hij daar onderuit kan. Nou daar vind ik dus wel wat van. En het is verstandig vind ik daar zelf over na te denken. Hoe zit dat bij mij en mijn paard. Realiseer ik mij wat ik in feite doe, of doe ik dit omdat het mij nu eenmaal zo geleerd is? Het gros van de ruiters leert rijden op een manege of van een instructeur en leert in eerste instantie wat hem of haar geleerd wordt. Pas later gaan de meesten bedenken waarom we de dingen doen die we doen.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de manier waarop een paard zich wil en kan uitdrukken. Dat gebeurt met zijn gehele lijf, maar zeker ook met zijn mond. Kauwen en likken, gapen etc. Het zijn allemaal manieren waarop een paard kan uitdrukken hoe hij zich op dat moment voelt en wat er in zijn hoofd en lijf omgaat. Onderdruk je die uitingen door bijvoorbeeld de sperriem dan zorg je ervoor dat je paard zijn mond dus letterlijk en figuurlijk dicht houdt. In feite ontneem je je paard dus ook een manier om zich te uiten.
Tot nog niet zo heel lang geleden, wisten wij allemaal nog niet veel beter. Maar inmiddels ligt de kennis over paarden en hun mentale, emotionele en fysieke gesteld nagenoeg voor het oprapen. Internet biedt zoveel mogelijkheden om kennis te vergaren. Daarnaast zijn er goede instructeurs voorhanden die je wegwijs kunnen maken in een andere manier van trainen. Manieren die ervoor zorgen dat je leert dat allerlei beperkende materialen niet nodig zijn om hetzelfde én beter resultaat te halen. Mocht je paard echter niet in staat zijn om aan jouw verwachtingen te voldoen met behulp van ethisch verantwoorde trainingsmethoden, dan moet je je ook echt afvragen of het doel de middelen heiligt.
Comments