Hebben we het? En zo neen, hoe krijgen we dat dan te pakken. Niet te beantwoorden als we niet precies weten wat leiderschap eigenlijk is.
Love, language en leadership. Dat zijn de drie peilers volgens Parelli waarop goed horsemanship stoelt. En daarin kan ik mij eigenlijk wel vinden.
Love, zal tot weinig discussie leiden, alhoewel ik mij soms wel afvraag hoe het kan dat mensen erg van hun paard zeggen te houden en toch allerlei dingen doen die daarmee weinig te maken hebben. Language. Dat gegeven an sich is ook echt wel duidelijk. Naar mijn idee heeft een paard slechts één taal. Hoe die in elkaar zit, zijn boeken over vol geschreven. Maar dat horsemanship gestoeld is op een goede communicatie is helder. Leiderschap. Daar wil ik het vandaag over hebben. Leiderschap zag ik pakweg een jaar of 5 geleden echt anders dan nu. Voorheen volgde ik de mening van de toonaangevende horsemen, namelijk dat sterk leiderschap nagestreefd moest worden. Hoe meer je paard jou als leider ziet, hoe beter en dat leiderschap werd een beetje geforceerd afgedwongen. Niet door je paard daadwerkelijk tot dingen te dwingen, maar leiderschap was gestoeld op het aangeven van je grenzen en het paard stimuleren om te doen wat er gevraagd werd, waarbij weliswaar sterk rekening gehouden werd met de behoeften van het paard, maar in de volgorde van je hulpen werd wel degelijk doorgeschakeld naar een hulp die je paard liever niet wilde tegenkomen. Dat gegeven leerde je paard dat het beter voor hem was op een lichtere hulp te gaan, want uiteindelijk als hij niet wou of kon, volgde de grotere hulpen en uiteindelijk de onaangename hulp. Horsemanship principes werden daarbij toegepast, dus veel reverse psychology, waardoor je paard datgene wat jij wilt eigenlijk ging zien als zijn eigen plan. Dat gecombineerd met hoe zekerder jij jezelf voelde over je horsemanship, hoe meer jouw paard jou als leider zou gaan zien. Gangbaar was de mening dat er in de kudde in het wild een aantal leidende merries waren. Wat oudere dames, die wisten waar Abraham de mosterd haalde. Deze merries stelden altijd het belang van de kudde voorop. De hengst had betrekkelijk weinig anders in te brengen dan lege briefjes. Hij was er voor de voortplanting en hij was er om de vijand op afstand te houden en de kudde te beschermen. Indien je dan zelf met een paard aan de slag ging, was het zaak altijd de leiding te hebben en te houden.
Nagenoeg alles wat hierboven vermeld staat onderschrijf ik nog steeds, echter met de nodige nuance. Hoe beter je kennis van horsemanship, hoe beter jij aan je paard duidelijk kan maken wat je wil en hoe beter je hem de dingen uit kunt leggen. Dat gecombineerd met een zuivere en goed intentie betekent een wereld van verschil voor je paard. En dat heb je nodig om je paard te kunnen leiden, maar de definitie van leiderschap ligt toch ook echt wat genuanceerder.
Leiderschapsvormen
Er zijn vele vormen en stijlen van leidinggeven. Er worden 8 meest gangbare stijlen
gedefinieerd, maar deze zijn niet allemaal makkelijk toepasbaar in de paardenwereld. Om het ons niet al te moeilijk te maken definiër ik hier 5 hoofdstijlen:
1. Autocratisch, directief of dominant leiderschap. Alles wordt door de leider bepaald, zonder inbreng van anderen. Zeer handig in crisissituaties, maar voor de rest wordt
niemand hier echt blij van.
2. Aandringend, volhardend en consistent leiderschap. Grenzen worden duidelijk
aangegeven, het paard wordt gestimuleerd om te doen wat er gezegd wordt en de
leider houdt gewoon vol, totdat er een positief resultaat komt. Het positieve resultaat
wordt vervolgens uitvoerig beloond.
3. Assertief leiderschap. De leider houdt veel rekening met het paard en zet de
behoeften van het paard voorop.
4. Faciliterend leiderschap. Het paard maakt eigen keuzes, maar wordt beloond op het
moment dat de keuze die het paard maakt, ook de keuze zou zijn van de leider.
5. Passief leiderschap. De leider maakt geen enkele keuze, maar volgt de keuzes van
het paard. Ingegrepen wordt alleen wanneer dit strikt noodzakelijk is. Het paard
wordt als het ware aan zijn lot overgelaten, om zelf de juiste keuze te maken.
Freedom based training van Elsa Sinclair past alleen passief en faciliterend leiderschap toe in eerste aanleg. En ook dát werkt echt goed. Bedenk wel dat het heel lang duurt voordat je daadwerkelijk iets aan je paard kunt gaan vragen, omdat alles, maar dan ook alles under treshold dient te gebeuren. Want je paard loopt anders gewoon weg.
(passief leiderschap)
Alle vormen van leiderschap kunnen ingezet worden, en in een goede training van je paard is het ook verstandig je al deze vormen eigen te maken, zodat je weet wanneer je welke vorm van leiderschap kunt inzetten.
Ook dominant leiderschap! Naar mijn idee is deze vorm alleen wenselijk in crisis situaties en ook die kun je tegen komen met je paard. Je vraagt je dan niet echt af of je paard dat op dat moment wil, maar doet dat wat nodig is om jezelf en je paard veilig te houden. Indien niet goed toegepast, heb je daarna een boel reparatiewerk te verrichten in je vertrouwensband met je paard.
Onderstaande video geeft een duidelijk beeld van aanhoudend, consistent leiderschap. Alhoewel er ogenschijnlijk geen druk uitgeoefend wordt, is die er wel degelijk. De lijn hangt door, maar er is heel lichte druk alleen van door het gewicht van de leadrope naar voren. Daarnaast weet het paard dondersgoed dat het de bedoeling is. om over deze balk te stappen, ook al wordt er fysiek geen enkele druk uitgeoefend, is dat psychisch wel degelijk het gevoel. Het paard wordt aangemoedigd de juiste beslissing te nemen en wordt daarna uitvoerig beloond.
Assertief leiderschap is wat de meesten van ons nastreven, maar wat zo simpel nog niet is. De behoeften van je paard voorop stellen kan volstrekt tegengesteld zijn aan onze behoeften en vooral onze verwachtingen. Die verwachtingen zijn vaak: "rijden!" Maar wat als je paard daar heel anders over denkt. De kunst is het dan om het idee van jou het idee van je paard te laten worden. Dat vereist een hoop horsemanship techniek en dan nog kunnen de behoeften van je paard niet gaan stroken met jouw verwachtingen. Indien je leert je eigen verwachtingen naar nul te brengen, scheelt dat een hoop teleurstelling. Mooie bijkomstigheid is overigens dat de training van je paard vervolgens een heel stuk beter blijkt te gaan.
Op deze foto is duidelijk aandringend leiderschap zichtbaar. Er wordt druk uitgeoefend en volgehouden tot er een reactie komt van het paard. Zodra er een reactie komt, in de vorm van een been optillen, of zelfs naar voren zetten, ook als dat het achterbeen is of slechts een piepklein stapje, wordt de druk direct losgelaten en het paard uitvoerig beloond. Het is overigens een vorm van leiderschap waar ik bij een hindernis niet snel voor zou kiezen, simpelweg omdat de opdracht gewoonweg te groot kan zijn voor het paard om ook daadwerkelijk uit te voeren. De kans is groot dat dan overgegaan wort op dominant leiderschap, wat dan wellicht op korte termijn tot succes leidt, maar tot verlies aan vertrouwen leidt bij je paard.
Leiderschap kan door ons min of meer worden afgedwongen omdat we het paard aan een leadrope en halster hebben. Met behulp van deze middelen zijn alle vormen van leiderschap binnen handbereik. Ook als er geen enkele druk, geen enkel verzoek door de lijn en het halster gaan, weet je paard echt wel dat hij vast zit, dat valt niet te voorkomen. Indien je echter steeds goede beslissingen neemt in de ogen van je paard en je steeds vragen stelt die hij met een volmondig: " ja!" kan beantwoorden, dan groeit het vertrouwen van je paard in jou elke keer een beetje. Immers steeds opnieuw doe jij een voorstel, je paard volgt je voorstel en het resultaat is positief voor je paard. Indien je hiertoe echt goed in staat bent, zal je paard ook volmondig ja zeggen op het moment dat hij dat voorheen echt niet gedaan had. Het vertrouwen in jou is zo groot dat het eigenlijk niet bij hem opkomt dat je iets zou vragen wat hij niet zou kunnen. In de praktijk blijkt dit echter erg moeilijk.
Ik ben echt van mening dat voor alle vormen van leiderschap mits goed toegepast een tijd en plaats is. Heeft je paard heel veel spanning en stress op een bepaald moment, dan wil je die situatie zo kort mogelijk laten duren. Soms kan je paard zich echt zelf niet reguleren, en moet je hem helpen. Dat lukt vaak met passief leiderschap wonderlijk goed, maar indien de situatie dat vereist, is ook dominant leiderschap gewoon op zijn plaats. Alles wat je doet met je paard, ook dominant leiderschap, dien je echter altijd langs een ethische lineaal te leggen.
Indien je naar je eigen training kijkt, dan blijkt dominant leiderschap echt slechts zelden op zijn plaats, is passief en faciliterend leiderschap een groter wapen in de strijd dan je in eerste aanleg denkt, is assertief leiderschap een stip aan de horizon waar we allemaal naar toe willen, en blijkt consistent leiderschap hetgeen we bewust of onbewust het meeste inzetten. Bewustwording van hoe leiderschap bij paarden uitziet en leren hoe je die in je voordeel in kunt zetten, helpt om steeds een pasje dichter bij assertief leiderschap te komen.